Nét văn hóa đặc trưng trong ngày Tết truyền thống của Nhật Bản – お正月 ( Oshougatsu)

Oshougatsu trong tiếng Nhật có nghĩa có nghĩa là “Chính Nguyệt”. Tết cổ truyền trong tiếng Nhật gọi là “Oshougatsu” bắt nguồn từ phong tục chào đón vị thần năm mới Toshigamisama, vị thần tượng trưng cho sức khỏe, may mắn và phát đạt.

Oshogatsu vốn là tên gọi riêng tháng giêng nhưng hiện nay thường dùng để chỉ khoảng thời gian từ mồng 1-3 của tháng đầu tiên trong năm. Người Nhật bắt đầu chuẩn bị cho Oshogatsu từ ngày 8-12 (ở vùng Kanto là ngày 13).

Với những sắc thái văn hóa của quốc gia cùng những phong tục tập quán đón tết độc đáo từ xa xưa. Cùng Nhật ngữ ASAHI tìm hiểu ngày tết Nhật Bản ý nghĩa được thể hiện từ những hoạt động, nghi lễ vô cùng độc đáo và thú vị.

1. Đêm giao thừa – Omisoka (日)

Omisoka là cách diễn đạt của người Nhật trong đêm giao thừa. Để bắt đầu năm mới với một tâm hồn tươi mới, các gia đình và trẻ em sẽ cùng nhau dọn dẹp toàn bộ ngôi nhà (gọi là osoji ) và sử dụng những ngày cuối cùng của năm cũ để chuẩn bị cho osechi ryori – bữa ăn mừng năm mới tại Nhật Bản. Người Nhật sẽ trang trí đặc biệt cho ngôi nhà và chuẩn bị các nghi lễ cho ngày đầu năm mới. Khi nhiều người trở về quê hương trong thời gian này, bạn sẽ thấy Tokyo thường nhộn nhịp và bận rộn đột nhiên trở nên yên tĩnh và vắng vẻ.

2. Khai chuông giao thừa – Joya no Kane ( の)

Một vài phút trước Tết, một số ngôi đền rung chuông lớn 108 lần như một phần của nghi lễ gọi là joya no kane . Tại sao 108 lần? Trong Phật giáo, 108 là số lượng những ham muốn trần thế khiến con người phải chịu nhiều đau khổ và joya no kane có nhiệm vụ thanh lọc tâm trí và linh hồn của con người trong năm tới.

Tại Tokyo, những ngôi đền nổi tiếng cho buổi lễ này là Zojoji gần Tháp Tokyo và Đền Sensoji của Asakusa . Cả hai địa điểm trở nên cực kỳ đông đúc, vì vậy hãy đến sớm! Du khách du lịch Nhật Bản tết cũng không phải lo lắng về việc bỏ lỡ chuyến tàu cuối cùng, vì xe và tàu điện ngầm sẽ chạy suốt đêm cho đến sáng hôm sau vào đêm giao thừa.

JOYA NO KANE 除夜の鐘

3. Chuẩn bị đón năm mới bằng bữa cơm tất niên

Ngày cuối cùng của năm cũ người Nhật sẽ cùng nhau ăn bữa cơm tất niên với đông đủ các thành viên trong gia đình. Bữa ăn được chuẩn bị kĩ lưỡng, chu đáo với những món ăn truyền thống làm từ ngũ cốc, cá và hải sản, ở Nhật Bản thì đêm 30 tết là thời gian gia đình sum họp, cùng nhau ăn tất niên và chờ đón khoảnh khắc giao thừa.

4.Trang trí nhà cửa dịp Tết

Vào dịp Tết truyền thống Nhật Bản, mọi nhà đều trang trí cây tùng (kadomatsu) trước cửa vào ngày 13/12 . Tương truyền rằng, vị thần Toshigamisama sẽ hạ giới và trú ẩn trong cây tùng này. Người Nhật quan niệm Tùng tượng trưng cho sự trẻ mãi không già.

Đặc biệt, trên khung cửa của một vài ngôi nhà trên đất Nhật còn trang trí thêm các vật dụng như đồ đan bằng lá có màu trắng, quả quýt và dải giấy trắng, dây thừng tết bằng cỏ ẩm…

Trên khung cửa của không ít gia đình Nhật còn trang trí các vật phẩm như đồ đan bằng lá màu trắng, quả quýt, thừng bện bằng cỏ, dải giấy trắng. Tùng tượng trưng cho trẻ mãi không già; quả quýt màu da cam tượng trưng cho muôn đời thịnh vượng; thừng bện bằng cỏ được treo ở điện thờ hoặc nơi thờ cúng, kính dâng lên thần linh cầu tài lộc; lá cây màu trắng nói lên sự trinh bạch không tì vết; còn dải giấy trắng mang ý nghĩa tẩy sạch vết nhơ và xua đuổi tà ma. Màu xanh đậm của cỏ ẩm dâng lên thần linh cầu tài cầu lộc, giàu sang sung túc.

Vòng hoa shimekazari ( し 飾 ) – Shimekazari là một vòng hoa được treo trên cửa, Người Nhật treo Shimekazari đầu năm với phong tục là để mời thần Toshigami- vị thần của năm mới, được cho là linh hồn của tổ tiên, đã che chở gia đình khoẻ mạnh trong năm qua, xuống và ghé thăm, cầu chúc mang lại phước ành trong năm tiếp theo. Chúng bao gồm shimenawa (một sợi dây rơm thiêng), cây thông và một quả cam đắng (một biểu tượng của hậu thế)

5. Những món ăn vào dịp Tết truyền thống của Nhật Bản

  • Bánh dầy Nhật Bản – Omochi – Trong truyền thuyết cổ ngày xưa của Nhật Bản, vào ngày mùng 1 tết, vị thần Toshidon đã xuất hiện, ban tặng cho các em bé ngoan và vâng lời cha mẹ loại bánh dầy. Từ đó, với mong muốn được hưởng nhiều những món quà của các vị thần, người Nhật Bản thường ăn bánh dầy vào mùng 1 Tết.

  • Bữa ăn mừng Tết Nhật Bản –  (   料理) Osechi ryori bao gồm các loại thực phẩm truyền thống của Nhật Bản được ăn vào đầu năm mới. Chúng được phục vụ trong một tráp sơn 3 hoặc 4 khay chồng lên nhau để mở ra ăn dần vào ngày đầu năm. Các osechi truyền thống được cho là đã bắt đầu từ thời kỳ Heian Era (794-1185), và kể từ đó, mỗi mặt hàng thực phẩm trong osechi đại diện cho một mong muốn đặc biệt cho năm mới. Món ăn này không những đẹp mà còn mang rất nhiều ý nghĩa: Đầu tiên là món kuromame – đậu đen nhật có ý nghĩa là bùa trừ tà ma, sức khỏe tốt không bị bệnh tật và là món ăn cầu nguyện cho sức khỏe. Tiếp theo là món kazunoko – trứng cá nhật là loại trứng cá trích thái bình dương món ăn này mang ý nghĩa rằng con đàn cháu đống. Món thứ 3 được gọi là tadukuri là cá mòi cơm châu âu nhỏ được sấy khô, nó có ý nghĩa là vụ mùa sẽ tươi tốt và bội thu…. 3 món trên thường là Ở vùng Kanto (phía Tokyo. Còn ở vùng Kansai (phía Osaka) thì  là 3 món như: rễ cây ngưu bàng, trứng cá trích và khô cá mòi / đậu đen. Cứ đến những ngày cận tết là người Nhật lại tất bật chuẩn bị các món ăn Osechi để cùng thưởng thức với gia đình trong dịp Tết.

 

  • Iwai-bashi (祝 箸) – Khi bạn ăn osechi ryori , bạn sẽ sử dụng một loại đũa đặc biệt gọi là iwai-bashi . Thông thường, đũa sẽ nhọn hơn về phía một trong những đầu mà bạn sử dụng để gắp thức ăn, trong khi với iwai-bashi , cả hai đầu đều sắc. Điều này là do một bên sẽ được sử dụng bởi chính bạn và bên còn lại được cho là được sử dụng bởi một vị thần.

    Osechi ryori là thứ được cung cấp cho vị thần trước tiên, người sau đó cho phép bạn chia sẻ nó để bạn sẽ được ban phước với một năm hiệu quả phía trước. Vì vậy, ngay cả khi bạn nghĩ rằng sử dụng cả hai mặt của đũa để lấy một ít thức ăn từ đĩa dùng chung là tốt, thì nó sẽ bị coi là thiếu tôn trọng đối với vị thần.

 

 

  • Otoso (お  蘇) Otoso đôi khi được dịch là rượu sake của năm mới, nhưng khi được viết bằng kanji, nó cho thấy một ý nghĩa khác. Chữ kanji cuối cùng được cho là tên của một con quỷ dùng để quấy rối dân làng, và chữ kanji ở giữa có nghĩa là “giết”. Bây giờ bạn có thể dễ dàng đoán ra rằng mục đích của việc uống otoso là để xua đuổi linh hồn ma quỷ xung quanh bạn và mong muốn một cuộc sống lâu dài mà không có bất kỳ bệnh tật.

    Truyền thống của otoso , ban đầu được du nhập từ triều đại nhà Đường ở Trung Quốc, nơi loại rượu sake này được sử dụng cho mục đích y học, đã được thực hiện như một nghi lễ năm mới của giới quý tộc Heian. Chỉ trong thời đại Edo, nó đã trở thành thông lệ của người dân.

    Khi bạn uống otoso , các gia đình dùng chung ba cốc đặc biệt. Lệnh uống thường bắt đầu từ người trẻ nhất trong nhóm và kết thúc với người già nhất, mục đích của họ là cho phép người già hấp thụ một chút sức sống từ những người trẻ tuổi.

     

6.Tiền lì xì năm mới – Otoshidama (お 年 玉)

Otoshidama đề cập đến một truyền thống của Nhật Bản mà tất cả trẻ em mong đợi hàng năm. Trẻ em nhận được phong bì nhỏ với một số tiền mặt từ cha mẹ, ông bà và người thân, thường từ 5-6 người. Số tiền trung bình trên mỗi phong bì là 5.000 yên, nhưng nó thường tăng lên khi những đứa trẻ lớn lên.

Truyền thống bắt nguồn từ việc cúng dường bánh gạo gọi là kagami mochi to toshigami-sama , một vị thần năm mới. Những chiếc bánh gạo đó, được cha mẹ tặng cho con cái, trước đây được gọi là toshidama, và chúng đã được thay thế bằng đồ chơi nhỏ, và sau đó bằng tiền ngày hôm nay.

7.Viếng thăm đền thờ đầu năm  -Hatsumode (初 詣)

Khởi đầu năm mới bằng cách cầu nguyện hoặc cầu chúc cho sự thịnh vượng, an toàn và sức khỏe tốt (và bất cứ điều gì khác mà bạn muốn cầu nguyện). Theo truyền thống, Hatsumode đề cập đến việc viếng thăm một ngôi đền hoặc đền thờ vào 1 trong 3 ngày đầu tiên của năm mới. Nếu bạn ghé đền sau tuần đầu tiên của tháng 1, nó thường không được coi là hatumode nữa, ngay cả khi đó có thể là lần đầu tiên bạn bước chân lên thánh địa trong năm.
Họ thường rút quẻ, nghe những lời “đọc quẻ” và lấy đó để chiêm nghiệm cho những ngày tới trong năm. Nếu có điềm dữ, họ sẽ nhận được lời khuyên và cách “chữa” để lại được may mắn.

8.Thiệp chúc tết – Nengajo (年 賀 ) 

Vào cuối năm, người Nhật Bản thường chuẩn bị những chiếc thiệp tùy vào mục đích sửu dụng, tùy vào đối tượng được tặng mà những chiếc thiệp đó sẽ trang trọng, dễ thương, nhiều màu sắc hay nhã nhặn… với mục đích tri ân, gửi thông điệp yêu thướng tới những người sống xung quanh mình như: sếp, họ hàng, người thân, vợ chồng hay con cái…Những tấm bưu thiếp sẽ được gửi tặng vào ngày mùng 1, và rất được người nhận nâng niu, quý trọng.

9.Giấc mơ đầu năm mới

Trong văn hóa Nhật Bản, giấc mơ vào đêm ngày Gantan đến sáng ngày 2 được gọi là “Hatsuyume”. Những điều bạn mơ thấy trong Hatsuyume được cho là sẽ báo trước điềm lành hoặc điềm dữ trong một năm. Nếu mơ thấy “Ichi Fuji Ni Taka San Nasubi”, có nghĩa là “Nhất Phú Sĩ – Nhì đại bàng – Ba cà tím”, thì bạn sẽ gặp may mắn cả năm. Trong tiếng Nhật, núi Phú Sĩ đồng âm với từ “Trường thọ”, đại bàng là “Thành công” còn cà tím là “Con cháu đầy đàn”.

10. Bình minh đầu tiên, lời cầu nguyện đầu tiên cho vận mệnh tốt đẹp trong năm mới

Ở Nhật, mặt trời mọc trong ngày mùng 1 Tết được cho là mang một năng lượng siêu nhiên đặc biệt, và lời thỉnh nguyện vào bình minh đầu tiên trong năm trở thành một tập quán phổ biến kể từ thời Meiji (1868 – 1912). Đến tận ngày nay, những đám đông vẫn tụ tập trên các đỉnh núi hay bãi biển nơi có thể ngắm rõ bình minh để cầu nguyện cho sức khoẻ và hạnh phúc gia đình trong năm mới

Cùng ASAHI tìm hiểu tiếp về văn hóa Nhật Bản ở các bài sau nhé !


Asahi – Nơi học tiếng Nhật Bình Dương

 

 

 

 

14 thoughts on “Nét văn hóa đặc trưng trong ngày Tết truyền thống của Nhật Bản – お正月 ( Oshougatsu)

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.